بیماری‌های التهابی لثه

بیماری التهابی لثه معمولاً ناشی از جرم‌های دندان است و خود را بصورت تورم، قرمزی و خونریزی مکرر لثه نشان می‌دهد. برای شناخت بیماری‌های لثه ابتدا باید لثه سالم را بشناسیم .

لثه سالم دارای بافت محکمی بوده و کاملاً بر روی استخوان چسبیده است . همچنین در محل تماس با دندان کاملاً صاف و دارای لبه تیز می‌باشد و فاقد تورم قرمزی و آماس است. رنگ لثه سالم صورتی است، با نمایی شبیه پوست پرتقال. ولی در برخی افراد که رنگ چهره تیره دارند، روی لثه آنها هم لکه‌های قهوه‌ای رنگ دیده می‌شود. اگر سایر علائم لثه سالم مشاهده می‌گردد و فقط رنگ آن قهوه‌ای است این لثه هم سالم می‌باشد. دندان‌ها مستقیماً به استخوان نچسبیده‌اند و توسط الیافی که به استخوان وصل شده‌اند نگهداشته می‌شوند. به مجموعه ساختمانی متشکل از لثه، استخوان ناحیه دندانی، الیاف نگهدارنده و سمان که سطح ریشه را پوشانیده است، "بافت‌های اطراف دندان" گفته می‌شود. وظیفه این بافت‌ها تغذیه و نگهداری دندان‌ها در حفره‌های استخوان فک به نحوی است که بتوانند وظیفه‌شان را انجام دهند. 

علت ایجاد بیماری التهابی لثه 

وقتی پلاک میکروبی در کنار لثه باقی بماند با ترشح مواد سمی به لثه آسیب می‌رساند. هرچه پلاک مدت طولانی‌تری بر روی دندان‌ها بماند، مواد سمی بیشتری ترشح شده و آسیب به لثه بیشتر خواهد شد .

پلاک میکروبی 

به لایه مذکور که بی‌رنگ و چسبنده بوده و از تجمع میکروب‌های دهان بر روی زمینه و لایه چسبنده‌ای از بزاق تشکیل می‌شود، "پلاک میکروبی" گفته می‌شود که حاوی مقادیری از خرده‌های غذایی نیز می‌باشد. این لایه ، با کشیدن ناخن بر دندان به زیر ناخن جمع شده و به راحتی با مسواک زدن پاک می‌شود ولی با شستشوی فقط با آب و یا دهانشویه‌های معمولی پاک نمی‌گردند. لذا بایستی برای پاک کردن آن از وسایلی چون مسواک و خمیر دندان و نخ دندان استفاده کرد .

جرم

اگر پلاک میکروبی هر روز و یا در مراحل اولیه از سطح دندان تمیز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذایی بر آن رسوب نموده و منجر به ایجاد جرم دندان که آهکی و به رنگ‌های سفید قهوه‌ای و زرد است، می‌گردد. جرم با مسواک زدن پاک نشده و بدلیل سطح خشن و ناصافی که دارد باعث تجمع پلاک بیشتر می‌گردد و بیماری لثه را تشدید می‌کند. جرم فقط با عمل جرم‌گیری توسط دندانپزشک برداشته می‌شود .

از کجا بفهمیم به بیماری التهابی لثه دچار شده‌ایم؟

در آغاز بیماری، لثه قرمز رنگ و پرخون شده و همچنین لبه‌های تیز لثه حالت تورم پیدا کرده و برجسته می‌شود. قوام لثه نیز شل می‌گردد و در هنگام خوردن میوه‌های سفت و یا مسواک زدن خونریزی می‌کند. معمولاً در این مواقع فرد از مسواک زدن خودداری می‌کند، که این مسأله باعث شدیدتر شدن بیماری لثه می‌گردد. در این حالت به بیماری لثه، التهاب لثه یا ژنژیویت می‌گویند. بیماری در این مرحله به راحتی قابل درمان است. وقتی بیماری ادامه پیدا کند، لثه شروع به تحلیل رفتن می‌کند. منظور از تحلیل رفتن لثه، این است که لثه به طرف ریشه دندان کشیده می‌شود. به تدریج بیماری از لثه عبور کرده و به نواحی زیرین یعنی استخوان‌های دور دندان سرایت می‌کند و باعث تحلیل رفتن استخوان نیز می‌شود. با شروع تحلیل استخوان، دندان‌ها بتدریج لق شده تا زمانی که دندان با کوچکترین فشاری کنده می‌شود.

ممکن است مراحل پیشرفته بیماری لثه به از دست دادن دندان‌ها بیانجامد. سلامتی لثه‌ها بر سلامتی عمومی بدن تأثیر‌گذار است. مطالعات و بررسی‌ها وجود رابطه میان بیماری لثه و بیماری‌های دیگر مانند دیابت، بیماری قلبی و زایمان زودرس را نمایان ساخته‌اند .

پیشگیری

بیماری التهابی لثه معمولاً بدون درد است. برای حفظ سلامت دندان‌ها، مسواک زدن پس از هر بار غذا خوردن یا حداقل صبح و شب قبل از خواب، استفاده از نخ دندان حداقل روزی یکبار، پرهیز از مصرف شیرینی‌ها و ترشی‌ها مگر با شستن فوری دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک حداقل سالی یکبار توصیه می‌شوند مسواک زدن مرتب و به روش صحیح، همانگونه که باعث سلامت دندان‌ها می‌شود، سلامت لثه‌ها را نیز تأمین می‌کند.

برخلاف تصور برخی از مردم که با شروع بیماری لثه و خونریزی از آن در هنگام مسواک زدن، استفاده از مسواک را ترک می‌کنند، باید گفت در این هنگام مسواک زدن را بایستی با دقت و توجه بیشتری انجام داد. حتی لازم است تعداد دفعات مسواک زدن را بیشتر کرد . معمولاً در خیلی از موارد مسواک زدن صحیح باعث بهبود بیماری لثه می‌شود. استفاده از نخ دندان در سلامت لثه‌ها بسیار مفید است، زیرا پلاک میکروبی در نواحی بین دندانی تجمع بیشتری دارد و برداشتن آنها توسط نخ دندان، به سالم ماندن لثه ها کمک می‌کند. استفاده از دهان‌شویه، آب نمک (نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده)همراه با ماساژ لثه‌ها نیز مؤثر می‌باشد، اگر بر روی دندان‌ها جرم تشکیل شده باشد، لازم است حتماً دندان‌ها جرم‌گیری شوند. برخی از مردم جرم‌گیری را برای مینای دندان مضر می‌دانند، ولی برخلاف تصور آن‌ها، جرم‌گیری نه تنها برای دندان ضرری ندارد، بلکه با برداشتن مواد خشن و پلاک میکروبی از سطح دندان، به سلامت لثه‌ها نیز کمک می‌کند.

تغذیه و عادت‌های غذایی نیز تأثیر زیادی در سلامت لثه‌ها دارد. مصرف میوه‌های حاوی ویتامین ث و یا فراورده‌های دارویی آن با تجویز پزشک به حد مورد نیاز در پیشگیری بیماری‌های لثه مؤثر است. مصرف میوه‌هایی مثل سیب، که هنگام خوردن سبب ماساژ لثه و تمیز شدن سطوح بین دندان‌ها می‌شود نیز کمک بسزایی در پیشگیری از بیماری‌های لثه و حتی پوسیدگی دندان‌ها می‌کند.

درمان بیماری التهابی لثه

اغلب بیمارانی که از بوی بد دهان خود شکایت دارند، مبتلا به بیماری التهابی لثه هستند. این گروه بجای استفاده از خوشبو کننده‌های دهان و آدامس و یا دهان شویه لازم است برای رفع بوی دهان خود و یافتن علت آن به دندانپزشک مراجعه نمایند. چه بسا ممکن است چنین مشکلاتی با یک جرم‌گیری ساده رفع گردد و جلوی یک بیماری مزمن و خطرناک گرفته شود. به نظر دندانپزشکان بهترین اقدام برای بهبود و یا به قول آنها تقویت لثه‌ها، جرم‌گیری و رعایت دستورات بهداشتی به طریق صحیح می‌باشد. در ضمن بیماری‌های لثه در موارد نادری به علت عدم رعایت بهداشت دهان نیست، بنابراین برای بررسی و پی بردن به علت بیماری باید به دندانپزشک مراجعه نمود. بعنوان مثال نامنظم و ناردیف قرار گرفتن دندان‌ها زمینه را برای ایجاد بیماری‌های لثه بسیار مساعد می‌کند که در اینگونه بیماران باید پس از جرم‌گیری یا جراحی لثه توسط دندانپزشک اقدام به "ردیف نمودن دندان‌ها" کرد تا عامل اصلی بیماری حذف گردد، در غیر این صورت مطمئناً بیماری لثه مجدداً عود خواهد نمود. بنابراین اگر بیماری لثه مربوط به جرم دندان‌ها و محدود به بافت‌های لثه باشد می‌توان با انجام جرم‌گیری کامل، بیماری لثه را درمان نمود ولی اگر بیماری لثه به استخوان گسترش یابد و باعث صدمه استخوان آلوئل شود باید علاوه بر جرم‌گیری دندان‌ها کور تاژ لثه و جراحی لثه مورد توجه قرار می‌گیرد .