دندان مصنوعی و انواع آن

دندان‌ مصنوعی دندان‌هایی هستند که از مواد اکریلیک و فلزی ساخته شده و برای جایگزین کردن دندان‌های از بین رفته مورد استفاده قرار می‌گیرند. با وجودی که دندان‌پزشکان سعی می‌کنند تا حد ممکن دندان‌های طبیعی فرد را حفظ کنند، حتی افرادی که از عادت‌های مناسب بهداشت دهان و دندان به‌طور منظم استفاده می‌کنند نیز ممکن است در برخی مراحل زندگی خود نیاز داشته باشند از دندان مصنوعی استفاده کنند. در حقیقت دندان‌های از بین رفته نه تنها می‌تواند مشکلات گفتاری و نیز مشکلات خاص در ارتباط با وضعیت صحبت کردن ایجاد کند، همچنین می‌تواند تاثیرات احساسی بر وضعیت فرد داشته باشد. به این ترتیب صرف نظر از علت از دست دادن دندان‌ها، دندان متحرک می‌تواند از ایجاد این مشکلات جلوگیری کرده و با بازیابی اعتماد به نفس فرد، وضعیت ظاهری وی را نیز با حمایت بیشتر از نواحی گونه‌ها و لب‌ها بهتر می‌کند. امروزه از انواع مختلف دندان‌های مصنوعی با توجه به شرایط هر بیمار استفاده می‌شود که هزینه آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

خیلی از ما مجبوریم به هر دلیلی یک یا چند یا حتی کل دندان‌هایمان را بکشیم. یکی از نتایج از دست دادن تمام دندان‌ها افتادگی عضلات صورت و پیرتر به نظر رسیدن چهره است. دندان‌های از بین رفته نه تنها می‌تواند مشکلات گفتاری ایجاد کند همچین می‌تواند تاثیرات احساسی بر وضعیت فرد داشته باشد. اما با یک دست دندان مصنوعی مناسب و اندازه می‌توان افتادگی صورت و گونه‌ها را برطرف کرد. دندان مصنوعی گفتار را بهبود می‌دهد، بهتر می‌توان غذا را جوید، و باز هم از خوردن غذاهای مورد علاقه خود لذت برد. دندانپزشک بهترین نوع دندان مصنوعی را با توجه به تعداد دندان‌های باقیمانده انتخاب می‌کند. یکسری دندان‌های مصنوعی به جای همه دندان‌ها ساخته می‌شوند. اما برخی از آن‌ها فقط جای دو سه دندان گذاشته می‌شود و بقیه دندان اصلی خودمان است. دندان مصنوعی تکه‌ای حتی برای حفظ سلامت بقیه دندان‌های طبیعی نیز مفید است. 

دندان مصنوعی متحرک

در این حالت امکان خارج کردن دندان مصنوعی از دهان به سادگی در طول روز وجود دارد. دندان مصنوعی متحرک می‌تواند کامل یا جزئی باشد. 

دندان مصنوعی کامل زمانی کاربرد دارد که تمام دندان‌های طبیعی از دست رفته باشد. دندان مصنوعی کامل را می‌توان برای فک بالا یا پایین یا هر دو استفاده کرد. هنگامی که از انواع دندان مصنوعی کامل استفاده می‌شود، امکان پخش متناسب نیروی ناشی از جویدن به‌طور یکنواخت در کل دهان وجود داشته و فشار وارد شده به بافت استخوانی کاهش پیدا می‌کند. دندان مصنوعی کامل از یک ماده پلاستیکی به رنگ دندان ساخته می‌شود تا به این ترتیب امکان بازیابی بافت لثه و نگه داشتن آن در دهان وجود داشته باشد. علاوه بر این امکان نگه داشتن دندان مصنوعی کامل در دهان از طریق ایمپلنت کاشته شده در استخوان فک نیز وجود دارد.

دندان‌های مصنوعی جزئی فقط زمانی استفاده می‌شوند که برخی از دندان‌ها در دهان از بین رفته باشند. دندان‌های مصنوعی جزئی می‌توانند از یک پایه پلاستیکی یا یک چارچوب فلزی ساخته شوند که از طریق آن‌ها نگه داشتن دندان‌های مصنوعی در دهان امکان پذیر می‌شود. این نوع از دندان‌های مصنوعی از طریق گیره در دهان حفظ شده و به دقت به دندان‌های طبیعی باقیمانده در دهان متصل می‌شوند. دندان‌های مصنوعی جزئی مبتنی بر یک چارچوب فلزی دارای طراحی سنتی هستند و به خاطر استفاده از فلز به صورت محکم و قوی در دهان قرار می‌گیرند. 

دندان مصنوعی ثابت با پایه ایمپلنت 

دندان مصنوعی با پایه ایمپلنت توسط ایمپلنت در جای خود محکم نگه داشته و پشتیبانی می‌شود.

دندان مصنوعی معمولی روی لثه قرار می‌گیرد و هیچ پشتیبانی ندارد به همین علت دائماً در جای خود می‌لغزد یا لق می‌شود.

دندان مصنوعی کامل با پشتیبانی ایمپلنت زمانی استفاده می‌شود که دندانی برای پشتیبانی در فک وجود ندارد اما استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت وجود دارد. پروتز مصنوعی بر پایه ایمپلنت ضمایم مخصوصی دارد که کمک می‌کند دندان روی ایمپلنت متصل شود.

معمولاً این روش در فک پایین استفاده می‌شود چون دندان مصنوعی معمولی در فک پایین ثبات کمتری دارد.

دندان مصنوعی معمولی که برای فک بالا ساخته می‌شود، بدون پشتیبانی کاملاً ثابت می‌ماند و نیازی به پشتیبانی ایمپلنت ندارد. با این حال می‌توانید در فک بالا نیز از این روش استفاده کنید.

درست همانند پروتز مصنوعی معمولی، برای تمیز کردن پروتزهای با پایه ایمپلنت و لثه اطراف آن هر روز باید آن را از دهان در بیاورید و از خوابیدن با دندان مصنوعی پرهیز کنید. برخی افراد ترجیح می‌دهند از بریج و روکش ثابت استفاده کنند تا نیازی به در آوردن آن نباشد. 

نحوه ساخت دندان مصنوعی

روند ساخت با قالبگیری از فک بیمار شروع می‌شود دندانپزشک اندازه‌گیری‌های لازم را نیز انجام می‌دهد تا چگونگی ارتباط فک‌ها با هم و فضای بین فک‌ها را تعیین کند. رنگ و سایه رنگ دندان‌های طبیعی نیز در نظر گرفته می‌شود. نماماً به لابراتوار دندانپزشکی فرستاده می‌شود تا دندان مصنوعی به صورت کاملاً سفارشی ساخته شود. 

ساخت دندان مصنوعی حدود ۴ هفته زمان می‌برد، سپس یکی دو بار بیمار برای تنظیم و سازگاری دندان مصنوعی به دندانپزشکی مراجعه می‌کند.

طول عمر دندان مصنوعی حداقل ۵ سال است و با تحلیل استخوان و لثه، دندان مصنوعی شروع به لق شدن می‌کند.

در صورت شکستن دندان مصنوعی ظرف ۱ الی ۲ روز در لابراتوار ترمیم می‌شود.

با پيشرفت‌هايي كه در تكنيك‌هاي كاشت دندان‌ در دهه اخير صورت گرفته بايد اكثر بيماران را به استفاده از روش‌هاي جديد كاشت دندان ترغيب كنيم ولي اگر به هر دليلي امكان استفاده از ايمپلنت مقدور نباشد (مسئله اقتصادي يا استفاده موقت از دندان مصنوعي)، آنگاه این دندان‌های متحرک جایگزین خوبی خواهند بود. 

توصيه‌هاي زير براي استفاده از دندان‌هاي مصنوعي ضروري است : 

• صبر داشته باشيد عادت می‌کنید: براي عادت كردن به دندان‌هاي مصنوعي احتياج به زمان داريد. دندان مصنوعی جدید تا چند هفته آزار دهنده است وشما از وجود جسمی حجیم در دهان خود احساس ناراحتی می‌کنید. ممكن است ابتدا زبان و لپ‌تان را گاز بگيريد و به نظر برسد كه لب‌هاي شما برجسته‌تر و زبان‌تان بزرگ‌تر شده چون در جايي كوچك گنجانده شده است. ولی در نهایت به وجود پروتز عادت خواهید کرد.

• چگونه غذا بخورید: بيشتر مراقب خوردن غذاها يا نوشيدني‌هاي داغ باشيد چرا كه ابتدا ممكن است تشخيص دماي غذا به‌دليل حضور دندان مصنوعي مشكل‌تر باشد.

• بیمار باید قدری شیوه گذاشتن و برداشتن دندان مصنوعی را تمرین کند. به بیمار توصیه می‌شود که اول غذاهای نرم آن هم در قطعات کوچک میل کند. غذا را با دندان‌های هر دو طرف بجوید تا فشار یکسان روی تمام دندان‌های مصنوعی وارد شود. محكم جويدن با دندان‌هاي جلو، همچنين جويدن مقادير زياد غذا در هر لقمه اجتناب كنيد. سعي كنيد از خوردن غذاهايي با سبوس و دانه‌هاي ريز اجتناب كنيد. زيرا ممكن است زير دندان مصنوعي جا بمانند و موجب التهاب و حتي درد شوند. با خوراكي‌هاي نرم و غيرچسبانك شروع كنيد، اين‌ها براي جويدن راحت‌ترند: تخم‌مرغ، گوشت چرخ‌كرده و سبزي‌هاي آب‌پز.

• دندان‌هاي مصنوعي خود را خارج كنيد: دندان‌هاي مصنوعي‌تان را از قسمت انتهايي دهان و از روي لثه برداريد. به بیماران توصیه می‌شود که در ابتدا به طور تمام وقت از دندان مصنوعی استفاده کنند. شاید این استمرار ناراحتی موقتی به دنبال داشته باشد، اما سریع‌ترین راه برای مشخص شدن نقاطی از دندان مصنوعی است که نیاز به اصلاح دارد. اگر دندان مصنوعی فشار زیادی به یک ناحیه معین وارد کند، آن نقطه زخم خواهد شد. دندانپزشک تغییرات جزئی در پروتز ایجاد می‌کند تا استفاده از آن راحت‌تر بشود. پس از آن که دندان مصنوعی توسط دندانپزشک دستکاری شد، بیمار باید آن را شب‌ها قبل از خواب در بیاورد و صبح مجدد در دهان بگذارد.

• شيريني يا آب‌نبات بمكيد: اگر مقدار ترشح بزاق دهان‌تان زيادتر از حد معمول است يا اگر در بلعيدن مشكل داريد اين‌كار به شما كمك خواهد كرد.

• بلند بلند صحبت كنيد: بلند بلند صحبت كردن اعتماد به نفس شما را در صحبت كردن و اداي كلمات در جمع تقويت مي‌كند.

تفاوتي ميان صداي شما، وقتي خودتان مي‌شنويد و ديگران كه صداي شما را مي‌شنوند وجود دارد براي ديگران صداي شما اندكي تفاوت مي‌كند براي همين نگران تغيير صداي‌تان با دندان‌هاي مصنوعي نباشيد.

• برداشتن و تميز‌كردن دندان مصنوعی: به ملايمت و با اهرم كردن دندان مصنوعي، ابتدا آن را از قسمت عقب دهان از روي لثه برداريد. از مسواكی نرم براي تميز كردن و از بين بردن مانده غذا و پلاك‌هاي ميكروبي استفاده كنيد. توصيه مي‌شود هنگام تميز‌كردن دندان مصنوعي سينك دستشويي پر از آب باشد تا در صورت رها شدن و افتادن، نشكند. استفاده از خمير دندان، ‌صابون يا ديگر شوينده‌هاي خانگي توصيه نمي‌شود زيرا ممكن است اين مواد تميز‌كننده حاوي مواد ساينده باشند. علاوه بر دندان مصنوعي لازم است شما دهان و لثه خود را نيز تميز كنيد. از مسواك نرم براي تميز كردن دهان و لثه استفاده كنيد. اين عمل باعث مي‌شود دهان و لثه در شرايط مطلوبي نگهداري شوند. چسب باقي‌مانده روي دندان مصنوعي را تميز كنيد.