دندان عقل

دندان عقل یا در واقع دندان‌های عقل، شامل ۴ دندان در ۴ گوشه دهان هستند. دندان عقل اواخر نوجوانی تا اوایل جوانی در سنین 17 تا 25 سالگی رشد می‌کند. سن رویش دندان عقل به میزان رشد اسکلت صورت بستگی دارد و در دخترها زودتر از پسرها رشد می‌کند. چون این دندان در سنی رویش پیدا می‌کند که فرد پا به مرحله بزرگسالی می‌گذارد به آن دندان عقل می‌گویند. 

اگر این دندان‌های عقل درست و به طور کامل در بیاید و رشد کند مشکلی نیست و می‌توان از آن مثل بقیه دندان‌ها و به عنوان یک سرمایه دندانی استفاده کرد. ولی اکثراً دندان‌های عقل به خاطر اینکه جای کافی برای رشد و رویش ندارند به صورت‌های نهفته، نیمه نهفته و یا زاویه‌دار در دهان در می‌آیند. این مشکل در دندان‌های عقل موجب به هم‌ریختگی دندان‌های فکین، پوسیدگی دندان‌های مجاور، ایجاد مشکلات جدی لثه و ... خواهد شد. گاهی نیز به دلیل رشد بد دندان عقل، ممکن است دیواره‌های دهان گاز گرفته شده و همین عامل موجب عفونت در دهان شود. همچنین دندان عقل در عمیق‌ترین جای دهان بوده و دسترسی به آن سخت است. به همین دلیل تمیز نگه داشتن آن مشکل بوده و پوسیدگی در آن زیاد مشاهده می‌شود. در بدترین حالت دندان عقل شما كاملاً به صورت افقي در استخوان فك قرار دارد و به‌جاي اين‌كه عمودي بالا بيايد به سمت جلو، حركت مي‌كند. در اين شرايط ريشه دندان آسياي دوم را قرباني حركت نادرست خود مي‌كند. اگر شما در اين شرايط براي جراحي دندان عقل‌تان اقدام نكنيد، پس از مدتي ريشه دندان آسياي دومتان تحليل مي‌رود و بايد ريشه اين دندانتان را نيز درمان کنيد.

دندان عقل را به حال خود رها نکنید

شما ممکن است به خاطر ایجاد درد در قسمت انتهای دهان خود متوجه وجود مشکل در ارتباط با دندان‌های عقل شوید. اگر این موضوع برای شما اتفاق افتاد، لازم است که برای بررسی مشکل با دندان پزشک ملاقات کنید. همچنین توجه كنيد كه اگر اين دندان تصميم به رويش و قرار گرفتن در محيط دهان را داشته باشد، پيش از اين‌كه شما تولد 20 سالگي را جشن بگيريد، سر و كله‌اش در دهانتان پيدا مي‌شود. بنابراين اگر تا اين سن خبري از دندان عقلتان نشده است، بايد به دندانپزشک مراجعه کنید. دندان عقل را نه به حال خود باید رها کرد و نه از آن ترسید، بلکه تنها با یک عکس رادیوگرافی می‌توان از وضعیت آن آگاه شد. این عکس به دندان پزشک کمک می‌کند درک روشن‌تری از وضعیت دندان‌های شما داشته باشد.

دندان عقل نیمه نهفته

بیشترین مشکلات به وجود آمده در این میان مربوط به دندان‌های نیمه نهفته است. در این دندان‌ها بخشی از تاج مشخص است و لثه روی دندان را گرفته و به علت گیر کردن موادغذایی بین دندان و لثه‌ی پوشاننده و آسیب به لثه از طرف دندان مقابل بیشترین احتمال بروز مشکلاتی از قبیل آبسه و سلولیت وجود دارد. 

دندان عقل نهفته

دندان‌های عقل نهفته می‌توانند در دراز مدت و بدون اطلاع خود بیمار مشکلات بسیاری برای بیماران ایجاد کنند که عقب انداختن کشیدن دندان می‌تواند عواقب غیر قابل برگشتی داشته باشد. دندان‌های نهفته دارای یک کیسه‌ی رویشی (فولیکول) اطراف خود می‌باشند که می‌تواند در گذر زمان به کیست‌ها یا تومور تغییر ماهیت دهند لذا به جراحی و خارج کردن دندان‌های عقل بین سن ۲۵ تا ۳۰ سالگی توصیه اکید شده است و به تعویق انداختن جراحی این دندان‌ها مشکلات زیادی را بوجود می‌آورند. کیست‌های بوجود آمده امکان رشد و از بین بردن قسمت قابل توجهی از استخوان فک را دارند.

پوسیدگی دندان عقل

دندان عقلی که پوسیده شده اگر دندان در جای صحیح خود در فک قرار گرفته باشد ترمیم می‌شود یا به عبارتی پر می‌شود. اما در مورد دندان عقلی که در جای صحیح خود قرار نگرفته، بهتر است قبل از اینکه پوسیدگی عمیق‌تر شود و کشیدن آن را نیز دچار مشکل کند هر چه زودتر کشیده شود. در مورد پوسیدگی‌های وسیع‌تر، دندان عقل معمولاً تحت درمان ریشه و روکش قرار نمی‌گیرد و بهتر است قبل از ایجاد عوارض بیشتر و عفونت و تبدیل درمان کشیدن به جراحی دندان، هر چه زودتر کشیده شود.

زمان کشیدن دندان عقل

بهترین سن برای خارج کردن دندان عقل از دهان، حدود 25 سالگی است. در این سن هم شما درد کمتری را تحمل خواهید کرد و دچار عوارض جانبی کمتری نیز خواهید شد. البته بین 25 تا 40 سالگی هم امکان خارج کردن آن‌ها وجود دارد، ولی پس از 40 سالگی، کشیدن دندان عقل، دشوارتر می‌شود. عوارض کشیدن دندان عقل در سنین بزرگسالی یا سالمندی عبارت است از:

ریشه‌های دندان عقل در سنین بالاتر قطعاً درون استخوان محکمتر شده و همین باعث می‌شود تا کشیدن آن همراه با درد و رنج بیشتری باشد. بعد از کشیدن دوران التیام یافتن دندان‌ها طولانی‌تر خواهد شد. احتمالاً چون دیر اقدام به کشیدن دندان نموده‌اید دندان‌های مجاور نیز دچار پوسیدگی شده‌اند. در این حالت امکان فک جوش شدن نیز وجود دارد. در افراد مسن‌تر حتی احتمال شکسته شدن استخوان در حین عمل جراحی نیز وجود دارد.

جراحی دندان عقل

اگر مشکل دندان عقل ساده باشد به روش معمول و متداول کشیده می‌شود اما گاهی دندان عقل به راحتی کشیده نمی‌شود و نیاز به جراحی دارد. به طور کلی درمان‌های دندانپزشکی برای بیشتر بیماران با درجاتی از استرس همراه است و این استرس معمولاً هنگام جراحی دندان عقل دوچندان می‌شود. جراحی دندان عقل تقریباً از سخت‌ترین انواع جراحی‌های حفره دهان محسوب می‌شود که در برخی موارد به خصوص درمورد دندان‌های عقل نهفته می‌تواند به چالشی نفس‌گیر برای دندانپزشک و بیمار بدل شود. جراحی دندان‌های عقل گاهی از یک خارج کردن ساده 15-10 دقیقه‌ای تا یک جراحی وسیع و سنگین 2 ساعته تغییر می‌کند و همین غیرقابل پیش بینی بودن شرایط بر دشواری این قبیل جراحی‌ها می‌افزاید.

عمل جراحی دندان عقل می‌تواند با بی‌حسی موضعی تا یک بیهوشی کامل انجام شود. هنگامی ‌که دندان عقل نهفته با موفقیت کشیده شد، در محل جراحی معمولاً از بخیه‌ی قابل جذب استفاده می‌شود. حتی در برخی موارد ممکن است نیازی به بخیه کردن محل جراحی نباشد. برای جراحی دندان عقل روش‌های جدیدتری چون استفاده از لیزر و یا جراحی الکتریکی وجود دارد. جراحی دندان عقل به روش لیزر دارای دوره نقاهت کمتری است، همچنین خونریزی آن کم بوده و سریع‌تر بهبود می‌یابد. البته هزینه جراحی دندان عقل با روش لیزر بیشتر خواهد بود. جراحی دندان عقل با هر روشی که انجام بگیرد به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز است.

توصیه‌های مراقبتی پس از کشیدن دندان عقل:

• فشردن گاز استریل در ناحیه جراحی برای ۳۰، دقیقه این کار به شما کمک خواهد کرد تا خونریزی متوقف شده و بروی محل جراحی شده یک لخته خون ایجاد شود.

• استفاده از کمپرس یخ روی صورت در محل جراحی تا چند ساعت پس از جراحی برای اینکه از ورم صورت جلوگیری کنید. 

• استفاده از داروهای مسکن پس از جراحی، بهتر است پیش از اینکه مطب دندانپزشکی را ترک کنید، یک عدد قرص ضد درد مصرف کنید تا وقتی اثرات داروی بی‌حسی از بین رفت، دچار درد شدید نشوید.

• بعد از عمل جراحی فوق به هیچ وجه غذای گرم مصرف نکنید. شما می‌توانید یک سوپ پر از مواد مغذی را بگذارید تا خنک شود و سپس میل نمایید.

• تا 24 ساعت پس از جراحی از مصرف دخانیات خودداری کنید. 

• همچنین علاوه بر استفاده از محلول ضد عفونی‌کننده برای جلوگیری از عفونت می‌توانید با شستشو با آب گرم و نمک به کاهش تورم و تسکین درد ناشی از زخم کمک کنید. 

• در صورت بروز عفونت مصرف آنتی بیوتیک‌ها الزامی است. از علائم عفونت، درد، تورم، درجه حرارت بالای بدن و زردی یا سفیدی اطراف زخم را می‌توان نام برد.

با مراقبت مناسب بهبودی به طور معمول حدود دو هفته زمان می‌برد.